Casus 'Bakkerij'

We leggen in dit voorbeeld uit hoe bedrijfsfuncties zich verhouden tot producten, diensten, bedrijfsprocessen en werkprocessen inclusief enkele prestatie-indicatoren. We doen dit aan de hand van het voorbeeld van een 'bakkerij' in een willekeurig plattelandsdorp waar de bakker zelf nog dagelijks het brood in de eigen bakkerij bakt en in de eigen winkel wordt verkocht. We behandelen ook het begrip bedrijfsservice en nemen je mee in de dynamiek die schuil gaat achter het bepalen van definities.

Leveren van het product en dienst met behulp van processen[bewerken | brontekst bewerken]


In figuur 1 is te zien dat de bakkerij[1] het product 'Brood' levert inclusief de dienst 'Gesneden en verpakt brood'. Om deze dienst te kunnen leveren heeft de bakkerij het bedrijfsproces 'Leveren brood en banketproducten' dat bestaat uit de werkprocessen 'Brood bakken' en 'Brood verkopen'. De trigger oftewel de gebeurtenis voor het werkproces 'Brood bakken' is 'Nieuwe dag'. En omdat het werkproces het eerste werkproces is van het bedrijfsproces is daarmee de trigger 'Nieuwe dag' dus ook de gebeurtenis voor het bedrijfsproces.

Bekijken met Legenda Bekijken op ware grootte om deze op te slaan or printen
Klik op de onderdelen voor de beschrijving van dat onderdeel.




   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   

   
   
   

Figuur 1: De bedrijfsvoering van de 'bakkerij'

Meerwaarde van de dimensie bedrijfsfuncties[bewerken | brontekst bewerken]

Samenhang tussen diensten, functies, processen en organisatie.PNGFiguur 2: Samenhang tussen diensten, functies, processen en organisatie

Een extra dimensie in figuur 1 zijn de bedrijfsfuncties Productie en Verkoop. Bedrijfsfuncties hebben een matrixachtige verhouding met processen zoals te zien is in figuur 2[2].

In het voorbeeld van de bakkerij hebben we dus met twee bedrijfsfuncties te maken die in dit voorbeeld één-op-één samenvallen met de organisatieonderdelen 'bakkerij' en 'winkel'. Medewerkers in de bakkerij hebben andere competenties dan de medewerkers voor de winkel. Ze moeten namelijk kennis hebben van het bakken van brood of het verkopen van brood. De manager van de bakkerij en de manager van de winkel sturen ieder op heel verschillende aspecten en zullen bij het werven en selecteren van nieuwe medewerkers op heel andere kennis en vaardigheden letten.

Een extra architectuurbelang van het onderscheiden van bedrijfsfuncties is de samenhang van bedrijfsfuncties met applicatieservices. Die liggen in tegenstelling tot processen wel in elkaars verlengde. We leggen dit uit aan de hand van apparatuur van de 'bakkerij' als equivalent van applicatieservices.

In de bakkerij wordt andere apparatuur gebruikt dan in de winkel. Dit geldt ook voor de applicaties die nodig zijn om de oven op temperatuur te brengen en te houden, de ontluchting van de bakkerij te regelen enzovoort. Voor de winkel zijn andere applicaties nodig. Daar moet brood immers op verzoek van de klant machinaal gesneden, verpakt en vervolgens afgerekend kunnen worden. Iedere machine bevat andere functionaliteit en kan dus in CORA context gezien kunnen worden als afzonderlijke applicatieservices.

Op soortgelijke wijze zien we in het aanbieden en verhuren van woningen dat voor de bedrijfsfunctie matching vaak andere applicaties worden gebruikt dan voor de bedrijfsfunctie contracteren. Stichting VERA heeft hier op in kunnen spelen door een standaard koppelvlak te ontwikkelen dat voor woningcorporaties en leveranciers van applicaties veel voordelen oplevert. Hetzelfde koppelvlak wordt immers steeds hergebruikt ongeacht welke applicaties met elkaar gekoppeld moeten worden.

Prestatie-indicatoren[bewerken | brontekst bewerken]

In figuur 1 zijn ook enkele proces-indicatoren en resultaat-indicatoren weergegeven. Zo is Doorlooptijden een proces-indicator van het bedrijfsproces Leveren brood en banketproducten. De indicator Aantal verkochte broden is een resultaat indicator van de geleverde dienst Gesneden en verpakt brood. In dit voorbeeld wordt dit gespecificeerd naar het aantal gesneden en verpakte broden. Het kan immers voor de bedrijfsvoering van belang zijn om te weten hoeveel gesneden broden en hoeveel ongesneden broden worden verkocht. Het is voor het aantal verpakte broden zeker van belang, want op basis van deze meting kan en aantal in te kopen verpakkingen bepaald worden.

Uitgewerkte werkprocessen[bewerken | brontekst bewerken]

Figuur 1 beperkt zich tot de niveau's van bedrijfsproces en werkproces.

In de praktijk is vaak behoefte om de werkprocessen verder uit te werken. Dan worden processtappen en handelingen relevant evenals bedrijfsservices. We hebben als voorbeeld figuur 3 uitgewerkt.

Bekijken met Legenda Bekijken op ware grootte om deze op te slaan or printen
Klik op de onderdelen voor de beschrijving van dat onderdeel.
Grouping Bakkerij BusinessFunction Productie BusinessProcess Brood bakken BusinessProcess Verzamelen ingredienten BusinessProcess Mengen BusinessProcess Kneden BusinessProcess Rijzen BusinessProcess Bakken Grouping Winkel BusinessFunction Verkoop BusinessProcess Brood verkopen BusinessProcess Selecteren BusinessProcess Inpakken BusinessProcess Afrekenen BusinessProcess Etalleren BusinessProcess Snijden Value % gesneden broden Value % verpakte broden BusinessEvent Klantvraag BusinessEvent Afgebakken brood gereed voor verkoop BusinessEvent Nieuwe dag BusinessActor Natuurlijk persoon Brood is iets dat gemaakt wordt door ...., bestaat uit..., in verschillende meerdere soorten wordt geproduceerd, te weten ..... en bestaat uit ..... (Product) Brood BusinessService (On)gesneden en verpakt brood BusinessService Afgebakken brood Value Aantal verkochte broden Value Doorlooptijden BusinessRole Verkoper De persoon die het beroep bakker uitoefent (BusinessRole) Bakker BusinessRole Klant BusinessEvent Afgebakken brood gereed voor verkoop BusinessEvent Afgebakken brood verkocht Value Aantal onverkochte broden Value Aantal gebakken broden RealizationRelationship realiseert TriggeringRelationship TriggeringRelationship TriggeringRelationship TriggeringRelationship TriggeringRelationship RealizationRelationship realiseert TriggeringRelationship TriggeringRelationship TriggeringRelationship TriggeringRelationship AssociationRelationship AssociationRelationship TriggeringRelationship TriggeringRelationship TriggeringRelationship AssignmentRelationship vervult AssignmentRelationship vervult AssignmentRelationship vervult AssociationRelationship AssociationRelationship AssociationRelationship ServingRelationship bedient ServingRelationship bedient AssociationRelationship TriggeringRelationship AssociationRelationship AssociationRelationship AssociationRelationship Deze svg is op 11-03-2024 03:20:49 CET gegenereerd door ArchiMedes™ © 2016-2024 ArchiXL. ArchiMedes 11-03-2024 03:20:49 CET




   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   

   
   
   

Figuur 3: De gedetailleerde bedrijfsvoering van de 'bakkerij'

Je ziet dat werkproces 'Brood bakken' wordt gestart als gevolg van de gebeurtenis 'Nieuwe dag'. Doordat we nu het werkproces hebben uitgewerkt, hebben we ook de output van het werkproces uitgewerkt. Dat is namelijk de bedrijfsservice 'afgebakken brood', die vervolgens weer als gebeurtenis 'afgebakken brood gereed voor verkoop' het werkproces 'Brood verkopen' aftrapt.

In beide werkprocessen zie je dat de gemodelleerde processtappen elkaar opvolgen, behalve tussen de processtappen etalleren en selecteren. Om het werkproces te kunnen vervolgen is namelijk de gebeurtenis klantvraag nodig.

Bepalen van definities van CORA concepttypes[bewerken | brontekst bewerken]

In de architectuur wordt bij het bepalen van definities gebruik gemaakt van modeltechnieken om samenhang in kaart te brengen. We illustreren dit voor het product 'Brood':

Bekijken met Legenda Bekijken op ware grootte om deze op te slaan or printen
Klik op de onderdelen voor de beschrijving van dat onderdeel.
ArchiMateNote Associatie Brood is iets dat gemaakt wordt door ...., bestaat uit..., in verschillende meerdere soorten wordt geproduceerd, te weten ..... en bestaat uit ..... (Product) Brood De persoon die het beroep bakker uitoefent (BusinessRole) Bakker ArchiMateNote Compositie Zonder brood kan een boterham niet bestaan. Daarom is hier sprake van een compositie (BusinessObject) Boterham Brood is iets dat gemaakt wordt door ...., bestaat uit..., in verschillende meerdere soorten wordt geproduceerd, te weten ..... en bestaat uit ..... (Product) Brood ArchiMateNote Een boterham bestaat pas als er een brood is ArchiMateNote Specialisatie Brood is iets dat gemaakt wordt door ...., bestaat uit..., in verschillende meerdere soorten wordt geproduceerd, te weten ..... en bestaat uit ..... (Product) Brood Dit is een specifiek soort brood en daarom dus een specialisatie (Product) Tarwe brood Dit is ook een specifiek soort brood en dus ook daarom een specialisatie (Product) Volkoren brood ArchiMateNote Aggregatie Dit is een ingredient die nodig kan zijn om brood te kunnen maken, maar dat kan ook met melk. Daarom is hier sprake van een aggeratie (BusinessObject) Water Ook dit is een ingredient dat nodig kan zijn om brood te kunnen maken, maar het kan ook met bijvoorbeeld rogge. Daarom is hier sprake van een aggeratie (BusinessObject) Meel Ook dit is een niet noodzakelijk ingredient van brood. Daarom is sprake van een aggeratie (BusinessObject) Gist Tot slot is dit niet noodzakelijk ingredient van brood en is dus sprake van een aggeratie (BusinessObject) Zout Brood is iets dat gemaakt wordt door ...., bestaat uit..., in verschillende meerdere soorten wordt geproduceerd, te weten ..... en bestaat uit ..... (Product) Brood ArchiMateNote Brood zonder zout is mogelijk AssociationRelationship bakt CompositionRelationship bestaat uit SpecializationRelationship SpecializationRelationship AggregationRelationship bevat AggregationRelationship bevat AggregationRelationship bevat AggregationRelationship bevat Deze svg is op 10-03-2024 11:12:39 CET gegenereerd door ArchiMedes™ © 2016-2024 ArchiXL. ArchiMedes 10-03-2024 11:12:39 CET




   
   
   

   

Figuur 4: (De)compositie van het product 'brood'


Door de belangrijke relaties in kaart te brengen, kom je tot definities zoals die van brood nu is opgesteld. Zo is het definiëren van het begrip klant nog redelijk abstract. Maar als je dan bedenkt dat een klant tegelijkertijd verschillende rollen kan hebben dan wordt het weer een stuk eenvoudiger. Zo kan een huurder tegelijkertijd woningzoekende zijn, of een koper tegelijkertijd een eigenaar zijn. Voor de afdeling woningverkoop is de klant de 'koper' terwijl de klant voor de afdeling die VVE's beheert de 'eigenaar'. En dit laatste klopt niet helemaal want technisch gezien is de rechtspersoon VvE de klant. Dit illustreert de toegevoegde waarde van duidelijke en eenduidige definities, maar illustreert ook dat het bepalen van definities enige dynamiek teweeg brengt.

  1. Het begrip bakkerij heeft in deze zin een dubbele betekenis, namelijk het gehele bedrijf inclusief de winkel, maar betreft in het voorbeeld zelf concreet het bedrijfsonderdeel waar daadwerkelijk het productieproces 'Brood bakken' wordt uitgevoerd. Dit illustreert meteen het dilemma hoe dubbele betekenissen van woorden in de architectuur ruis kan veroorzaken. Het onderstreept het belang om in de organisatie eenduidige definities op te stellen en vast te stellen.
  2. Bron: Bedrijfsarchitectuur – Werken aan een samenhangende bedrijfsinrichting Guido Bayens en Hans Tönissen (Van Haren Publishers, 2009).
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 28 feb 2024 om 18:59.